II Pracownia Grafiki | I love you

I love you

Miłość może łączyć z emocjami względem innej osoby, grupy, przedmiotu. Ogniskowanie się na dobru jednostki czy ogółu związane jest z wyborem wartości historycznych zdeterminowanych przez różne wzorce kulturowe. Po rewolucji francuskiej, istotną rolę w kulturze mieszczańskiej pełniło kształtowanie własnego dobra. Troska o prywatne interesy i otoczenie przekładała się na korzyść całego narodu. Ukształtowany w ten sposób „zakres dobra” łączy się jednocześnie z odrzuceniem nie przynależących do grupy. „Egoizm narodowy jest przyrodzonym egoizmem ogólnej istoty państwa, w przeciwieństwie do egoizmu charakteryzującego feudalne warstwy”¹. Wartości istotne dla określonej grupy ludzi (narodu) stają się ważniejsze niż jednostkowy partykularyzm, czy też ogólnoludzkie interesy bazujące na utylitaryzmie. „(…) egoizm, którego treścią jest naród, jest ogólniejszy, czyli czystszy, niż egoizm, którego treścią jest poszczególny stan i poszczególna korporacja”². Skupienie na własnym interesie związane jest z jednoczesnym zabieganiem o utrzymanie prawa w państwie. Działania na rzecz ogółu łączyły się z dbaniem o swoją własność. 

Równocześnie, obecnie, w zglobalizowanym świecie okazuje się, że system powiązań ekonomicznych jest ukształtowany zupełnie inaczej niż pierwotny narodowy kapitalizm. Globalna gospodarka wpływa na poszczególne przedsiębiorstwa lokalne i wytwarza nowe sieci społecznych relacji, które uniezależnione są od miejsca. Więcej łączy nas z osobą oddaloną o setki kilometrów zajmującą się tą samą profesją niż z sąsiadem. Pomimo coraz większych możliwości współdziałania na odległość, brakuje nadal empatii wykraczającej poza partykularność. 

Połączenie indywidualizmu i ogólnych idei społecznych można zaobserwować również w twórczości. Są to czynniki, które bezpośrednio odpowiadają za wyjątkowość twórczego dzieła. Kształtowanie subiektywnego przekazu wizualnego związane jest z specyfiką złożonych zjawisk. Artysta skupiając uwagę na wielowymiarowych aspektach skomplikowanych relacji międzyludzkich tworzy przekaz, który dociera do grona odbiorców szerzej niż komunikat propagandowy. Twórczość tym samym scala konkretne idee społeczne ze złożonością wieloaspektowych sytuacji. Istotność tych powiązań przedstawia György Lukács na podstawie poezji Heinricha Heine. Zauważa, że Heine „wyśmiewa zarówno ograniczoność poezji tendencyjnej, jak i proklamowane przez nią treści społeczne i filozoficzne. Wyśmiewa poezję tendencyjną głównie dlatego, że ma ona tylko charakter, to znaczy zaczepny, po sekciarsku ciasny sposób myślenia, ale nie talent, nie umiejętność widzenia rzeczy w ich skomplikowanych, różnorakich powiązaniach i w ruchu”³. Heine broniąc poezji występuje przeciwko „reakcjonistom i płytkim ideologom <postępowym>, którzy ograniczają zasięg jej działania”⁴. 

Maciej Kurak

1.  Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła, t. 2, Książka i Wiedza, Warszawa 1961, s.148

2.  Tamże s. 149.

3. György Lukács, Od Goethego do Balzaka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1958, s. 391. 

4. Tamże, s. 392.